Urkullu: "Kezkagarria litzateke PSE joko elektoraletan ibiltzea"
Alonsotegi, 1961. Maisutza eta euskal filologian lizentziaduna. 1977an, 15 urte zituela, bazkidetu zen EAJn. EGIko Bizkaiko Kontseiluko kidea izana. Egun EAJko BBBren presidentea eta EBBko bozeramailea da. Garai politiko guztiak esanguratsuak dira, eta oraingo hau areago. ETAren su-etenak itxaropenez bete zuen eta egunak igaro ahala areago sendotu zaio ilusioa. EAJko eledun gisa bere lana betetzeko ilusioa ere ageri da datozen berbetan.
«Herria maitatzeko era asko dago...» kantuaren leloa eta berbak gogoratu ditugu elkarrizketaren amaieran Iñigo Urkullurekin. Herria maitatzeko edo abertzale izateko... «... eta ez abertzale izateko bakarrik. Zenbat gara abestia asko estimatzen dut nik: zenbat gara lau, bat, hiru, bost, zazpi? Herri bezala bai, baina herria herritar guztiok osatzen dugu eta pentsaera ezberdinak ditugu. Nahiz herri bat izan, kontua berau osatzea eta herri proiektuak batzea da. Bakoitzaren baloreetatik hasita, berau erakundetzea funtsezko lana izaki».
Espainiako gobernuburu Zapatero eta oposizioko buru Raxoi Moncloan bildu ziren ordu beretsuan eta ETAren su-etena ezagutu eta ia aste batera bildu gara EAJren eledunarekin eta berbaldia ostera modu honetara hasi.
Hasia al da gehienok horrenbeste desio genuen bake prozesua?
Bai. ETAren su-etenaren iragarpenarekin hasi da. Guk beti esan dugu ETAk eman behar zuela lehenengo urratsa eta eman du. Aurrerantzean beste urratsak eman beharko dira jakina eta horiek Madrilgo Gobernuari dagozkio ematea.
Berria ezagutu baino lehen eta ostean gauza berririk ba al dago?
Bai. Estatuko Gobernuaren presidentearen aitzindaritza sendotuagoa ikusten dut. Alegia, ETAren su-etena ezagutu eta ordu batzuetara Zapaterok Diputatuen Kongresuan egindako saioa erakustoki itzela bihurtu zen, 24 ordura berriz Europako Kontseiluaren babesa jaso zuen. Ondoren, Ibarretxe lehendakariak erakundearen adierazpena egin zuen Eusko Legebiltzarreko bilkuran, Ibarretxek PPri mezu berezia zuzendu ziolarik. Beraz, berririk bai eta oso interesgarriak.
Ba al dago bake prozesua burutzea PP aurka izanda?
Nik, modu batez edo bestez, PPk parte hartzea espero dut, baina PPk bere burua isolatzen badu ere posible da prozesua aurrera eramatea. Ezin zaio ukatu Gobernuko presidenteari duen ahalmena eta boterea, eta ezin da ukatu halaber alderdi sozialistak duen erantzukizuna. Prozesuaren lantze lanak ezberdinak izan arren, guk bake eta normalizazio politiko prozesuak elkarren ondoan doazela diogu, eta zeregin biok alderdi politiko bakoitzak erabaki behar dituela nola landu. EAJren ustez Estatuaren ordezkarietako bat bete-betean inplikatzen bada, uneon PSOE, nahikoa da prozesu biak aurrera eramateko.
Zapaterok iragarri duenez ekaina aldean Diputatuen Kongresuan agertuko da bake prozesuan lehen urrats sendoa eman aldera. Irlandako prozesuan eman zen Downing Streeten antzeko adierazpen bat egitea espero al zitekeen?
Espainiako Gobernuak horrelako zerbait pentsatuta izango du ziur aski. Beste prozesuetako ereduak badaude, eta Irlandakoa oso eredu baliotsua eta baliagarria da. Britainia Handiko presidentearen nahiz Irlandako lehen ministroaren aholkuak jaso bide ditu, beraz, horrelako edo antzeko adierazpenen bat egin lezake Zapaterok.
Prozesua hasi bai, baina hasi orduko protagonismoez hitz egin da. PSE-EEren hitzetan Lehendakari bati ez dagokion rola hartu du Ibarretxek.
PSE-EEk lehendakaria mespretxuz tratatu du. Ni kezkatuko nindukeena da PSE bake giroan joko elektorala eginez ibiltzeak, PSEn horrelako jokaerak badaude-eta. Alderdi sozialistako kide batzuek Ibarretxe lehendakariari buruz nahiz EAJrekiko harremanei buruz nola hitz egiten duten ondo dakigu, beraz, ez gaitu harritu PSEk esandakoak.
Zein dira bake prozesua lideratu beharko luketenak orduan?
Hasteko, Lehendakariaren aitzindaritza eta rola funtsezkoa direla berretsi nahi dut. Espainiako Gobernuak eta ETAk bake prozesuan duten protagonismo nagusia aitortu dugu dagoeneko. Beste guztiok laguntzaileak gara, baina oso beharrezkoak. ETA eta Gobernuaren arteko elkarrizketen ostean eragile politikooi dagokigu normalizazio politikoa aztertzea eta erabakitzea. Bien bitartean, Espainiako Gobernuak eta ETAk ardura nagusia izanda ere, Eusko Jaurlaritzak hainbat eskumen dauzka eta Lehendakariak aspaldi adierazi ditu bere Gobernuak prozesuan laguntzeko eman nahiko lituzkeen urratsak.
Lehendakaria euskal gizartearen ordezkari nagusia da, baina euskal gizartearen parte batena. Bateren batek Nafarroan Miguel Sanzek normalizazio politikoa bideratu beharko lukeela esan du.
Ondo. Baina horretarako Sanzek borondatea azaldu beharko luke, ez badauka alferrik da-eta. EAEn ari garen gehienok hemen nahiz Nafarroan dugu esparru politikoa. Egia da UPNk ez duela EAEn ordezkaritzarik, baina PPk bai. Nolanahi ere, guk mahaian akordio integratzaile bat planteatzen dugunean Nafarroari begira ari gara. Zentzu horretan, Lehendakariak hiru lurralde historiko ordezkatzen ditu eta beste ariketa bat egin beharko litzateke Nafarroan. Sanzek ez badu nahi ere beste indar politikoak ari gara horretan.
PSN tarteko, esaterako?
Jakina. Eta NIU edota CDN. Zeregin horretan Nafarroan ordezkaritza duten alderdiek parte hartu dute elkarrizketetan, beste eragile politiko batzuk barne.
Normalizazio politikoa gauzatzeko UPN oposiziora pasatzea ezinbestekoa al da?
Guk euskal lurraldeen arteko harreman ahalmena izatea eta berauek gauzatzea eskatzen dugu. Nafarroarekin akordio integratzaile bat planteatzen dugu, UPNren jarrera ezagutzen dugu baina jakin nahiko genuke PSNren jarrera zein den. Hemen PSE-EE dago eta Nafarroan PSN. Harremana sendotu ahal izateko lurralde bietan dauden alderdi bien parte-hartzea behar dugu.
«Normalizazio politikoa erabakitzeko ahalmenean eta hitzartzeko beharrizanean oinarritu behar da» esan duzu berriki egunkari batean. Eragile batzuek akordioa jotzen dute beharrezkotzat, bestetzuek akordioa edo kontsulta. Beste batzuek biak. EAJn omen dauden bi ildoak izanda, noraino joango da alderdia?
EAJn bi jarrera politiko daudela entzuten dugu beti, beste alderdietan jarrera bakarra balego legez. Tira, pertsona orok une oro jarrera ezberdinak ditugu, beraz, EAJn ere behar den momentuan ez dugu jarrera bakarra izateko arazorik. EAJ ez da besteengandik ezberdina, gurean barne prozedura errespetatuz erabaki bat adosten da. Guk normaltasunez erabakitzen dugu eta beste alderdiek ere gauza bera egiten dutelakoan nago.
Dilemak izaten dira dena den. Batzuek akordioarekin nahikoa dela, beste batzuek gutxienez kontsulta behar dela, Ibarretxek bata edo bestea...
Elkarbizitzarako bake-bideak agiria da gure ibilbide-orria, hasierako planteamendua. EAJk akordio baten aldeko apustua egiten du lehenbizi, eta hortik aurrera galdeketa edo kontsulta izan dadin. Erantzukizun osoa hartu behar dugu gizartearen asmoa errespetatzeko, ezin dugu gizarte hau frustrazio batean iraunarazi. Prozesuaren azkeneko fasean euskal gizarteari galdeketa egin beharko litzaioke, baita bere nahia errespetatu ere, Espainiako Estatuaren oniritzia jaso beharko luke halaber. Bide horretan baina, aldian aldiko testuinguru politikoa zein den eta egin beharreko galdeketa zein baldintzatan egingo den aztertu behar dugu. Euskal lurraldeak hiru esparru administratibotan sakabanatuta gaudela jakinda, gure apustua urratsez urrats joatea da. Ezin diogu egun batetik bestera arazo politiko honi irtenbide osoa eman.
Iparralderako zein bide aurreikusten duzu?
Esperientzia batzuk lantzen ari dira, Laborantza Ganbararena adibidez. Udalbide eta Udalbitzaren bitartez hainbat proiektu abian dira halaber. Departamenduaren aldarrikapenaren bidean alderdien arteko harremanak sendotuz joateko bide bat ireki da, jakinda ere Frantziako Estatua zentralista eta jakobinoa dela guztiz eta prozesuak beste abiadura bat behar duela. Baina, urratsez urrats, bidea sendotuz joango den itxaropena daukat.
Kataluniako Estatutua hizpide: Euskal Herrian EAJk CiUk jokatu duen rola joka dezakela uste du batek baino gehiagok.
Kataluniako eta Euskal Herriko gizarte egoerak guztiz ezberdinak dira, baita Kataluniako nahiz euskal erakundeei buruzko ordenamendu juridikoak ere; Eskubide Historikoak lekuko, Konstituzioaren Xedapen Gehigarriaren bitartez jasoak.
Katalunian gertatua azken hauteskundeetan gertatuaren ondorio bezala ulertzen dugu EAJn, eta da: CiU azken hauteskundeetan lehen alderdi politikoa izan arren Gobernuaren erantzukizunetik kanpo geratu zen. Honek alderdien arteko tirabira gogorrak sorrarazi ditu, bereziki CiU eta ERCren artean. Guztiok dakigunez, hango hirukoa Zapateroren hautua izan da nagusiki, Pascal Maragallen gainetik paseaz. Maragall Generalitateko presidentea da, hiruko Gobernuan ari da, baina akordioa Zapaterok Artur Masekin lortu du, Gobernuan ez dagoen alderdi bateko buruarekin. Horiek horrela, zer bizitza dauka Kataluniako hirukoak etorkizunari begira? Kataluniako errealitate politikoa eta gurea urrun daude elkarrengandik.
