Egibar: "Kataluniako formula berarekin dator Zapatero honantz"
Katalunian gertatu dena kezkaz bizi du Joseba Egibarrek (Andoain, 1959), indar abertzaleak zatitu eta datozen urteotarako alderdi sozialista giltzarri nagusi izatea lortu baitu Zapaterok, bere ustez. Euskal Herrian antzekoa egiten ahaleginduko dela uste du, EAJ Estatutuaren erreformaren bidera eramanez. EAJk har dezakeen norabideak biziki kezkatzen duela nabari zaio, berariaz aitortzen ez badu ere.
Maiz adierazi izan duzu PSOErekiko mesfidantza. Katalunian gertatu denak arrazoi eman dizu?
Nire ustez, bai. PSOEk CiUrekin lortu duen akordioak badauka barne irakurketa bat: ERC gobernukidea negoziaziotik kanpoan utzi izana, eta hori nahiko itsusia da, formari dagokionez. Baina Zapaterok lortu du helburu nagusia: abertzaletasuna zatitzea eta sozialistak behar-beharrezko giltza gisa gelditzea. Abertzaleen arteko elkarlan aukera hautsita dago, urteetarako gainera, eta sozialistek Kataluniako kontrol politikoa hartu dute. Hori da Kataluniatik datorren ikasgaia, euskal arazoari dagokionez. Baina ez Estatutuaren nondik norakoak neurtzeko.
Estatutuaren mamiaren aldetik ikasgai gutxi, ezta?
Artur Masek esan du akordioarekin [Espainiako] Konstituzioaren sabaia jo dutela. Hortik gorago ez dagoela ezer. Jakinda, berak dakien bezala, finantzaketari dagokionez ustezko akordio hori ez dela heltzen bete gabe dagoen Gernikako Estatutuaren sorora ere. Non dago negoziazio horren gainbalio hori?
Zapaterok abertzaleen arteko etena lortu badu, CiUk zer lortu du?
Burua erakustea. Bere burua plaza erdian ikusi du eta esan du: «Hau da aukera eta hemen goaz». Ez dakit zer tamainatako konfiantza eduki duten bi alderdi abertzaleek, baina haien desadostasunaz baliatu da Zapatero. Zapaterok ez dakit propio egin duen edo aukera atera zaion bidera, baina aprobetxatu egin du. Berak, eta [Alfredo] Perez Rubalcabak.
Zure alderdiak, Imazen ahotik, zorionak eman dizkio, ordea, Artur Masi.
Nik ere bai. Masekin topo egin nuen lehengoan Madrilen [Galeuscat-en ekitaldian] eta esan nion: «Zoriondu egin behar zaitut?». Eta berak: «Baietz uste dut». Eta nik: «Orduan, zorionak». Gero, beste katalan bati esan nion zer uste dudan: PSOEk abertzaleen artekoa hautsi duela. Ez da txatxetakoa Zapaterok lortu duena. Bonok-eta belarriekin txalotu beharko lukete Zapaterok Katalunian egin duena. Hasieratik honi nion beldur, zeren eta gero formula berarekin dator honantz Zapatero, aldeak alde. Zapatero horretara dator euskal arazoaren konponbidearen saio horretan. Ikusiko dugu.
Zapatero formula berarekin etortzen baldin bada hona, Artur Masekin egin duen argazki bera bilatuko du CiUren euskal aliatuarekin, EAJrekin alegia. CiUk bezala jokatuko ote duzuen izango da gakoa.
Euskal Herriaren aitortza eta erabakitzeko gaitasuna errespetatzen badu Zapaterok, argazki horri ez diot beldurrik. Garbi daukat gure mugarriak non dauden, eta horrek ez dauka atzerabiderik: Euskal Herriaren ezagutza eta erabakitzeko gaitasuna. Hortik behera egiten den guztia, iruzurra izango da. Alderdi sozialistak, bere estrategian, bide politikoa garbitu nahiko dio ezker abertzaleari, prozesua abiatzen denean: «Lehenengo okupa dezala bide hori ezker abertzaleak, eta EAJ ekarriko dugu atzera irten behar ez zen toki horretara, hau da, estatutuaren garapenera eta agian erreformara». Hor jarriko du proba Zapaterok.
EAJ estatutuaren erreformaren apustura eramatea lortuko duen arriskua sumatzen duzu, edo alderdia norabide egokian ikusten duzu?
Kataluniako adibidearekin jarraituz: hasieran goxo-goxo zein ibili da alderdi sozialistarekin? ERC. Baina une batean CiUrekin itxi du akordioa, eta zaplaztekoa eman ERCri, itsuskeria egin. Gure kasuan, ezker abertzaleari ematen badio bidea, bide ireki horretan ezker abertzaleak indar metaketa egiten badu, eta EAJrekin estatutu berri bat ixten badu, bi aldeek dute diskurtsoa: ezker abertzaleak salatuko luke EAJ berriro ere autonomiaren norian sartu dela, eta alderdi sozialistak esango luke abertzaletasunaren zati handi bat bere errotara eraman duela.
Nola erantzun beharko zeniokete sozialisten asmo horri?
Gatazka konpontzeko ezinbesteko zutabeak herriaren ezagutza eta erabakitzeko gaitasuna baldin badira, behintzat bi printzipio horietan sinesten dugunok garbi eduki behar dugu egokitzen den mahaian, edo mahaietan, bi printzipio horiek aldarrikatu behar ditugula. Bestela, arazoak ez duela konponketarik izango. Eta jakina, borroka armatua, kanpo. Hor ikusiko da bai ezker abertzalearen eta bai EAJren, EAren, Aralarren, Ezker Batuaren asmoak eta konbikzioak zer tamainatakoak diren.
Anoetako proposamena aurkeztu zutela 14 hilabete joan dira, etzidamu urtebete egingo du Ibarretxe Espainiako Kongresuan izan zela, zortzi hilabete joan dira Espainiako Kongresuak elkarrizketaren aldeko ebazpena onartu zuenetik... Baina geroztik, ezer gutxi.
Herri batek pausoak ematen dituenean, urrats horiek egiturazkoak izango badira, bere denbora eman behar zaio. 1998tik orain arteko pausoak amestu ere ez genituen egiten 1997an. Une honetan, herriaren aitortzaren eta erabakitzeko eskubidearen oinarrietatik behera dagoena ez dago gauzak konpontzeko: beste zerbaitetarako dago. Lehendakariak islatzen duen estrategia horrek, bi printzipio horiek, ez daukate atzerabiderik.
Otegik hurrengo bi hilabeteetarako albiste onak iragarri zituenean zertaz ari zen susmoa hartu diozu?
Ez. Zapaterok ere lehengoan esan zuen: «Hau esaten badut, zerbait dakidalako esaten dut». Eta berdin Otegik: «Nik hau esaten badut, inork baino informazio gehiago dudalako esaten dut». Beraiek jakingo dute zer informazio daukaten. Ondo kudea dezatela. Baina ez da ezker abertzalearen eta alderdi sozialistaren arteko harremanetan dagoen horietako bat izan behar su-eten baten bezperan edo bezperatan gaudela antzemateko. Ez dakit noiz eta nola. Baina su-etena izango dela, eta gero Kongresuko ebazpenaren koltxoia erabiliz mintzaidetza ofizial bat ziurtatzeko aukera izango duela ETAk Espainiako Gobernuarekin, hori begi-bistakoa da. Eta ondoren, mahai politiko bat edo batzuk osatzeko moduan egongo garela. Lehenengo mahaiak piztuko du bigarrengoaren aukera, eta bigarrengo horren jorraketak ekarriko du lehenengoa ixtea.
Azaltzen ari zaren bide hori erabakigarria izango omen den urte honetako urra daitekeelakoan zaude?
Hau guztia urteetarako kontua izango da. Baina prozesuaren abiapuntua, bai. Kontuan izan 2007. urtean Zapaterok ere hauteskundeak dituela, udaletakoak eta autonomia erkidegoetakoak. Eta gero 2008ko orokorrak. 2006. urtea prozesua martxan jartzeko urtea da. Prozesu hori ziurtatzeko bidean dira bai ezker abertzalea eta bai alderdi sozialista. Hori albiste ona da.
E eguna gainean baldin bada, alderdien mahaiaren eredua zehaztu samar eduki beharko zenukete.
Ez zait iruditzen hain zehaztua dagoenik. Bakoitzak egin ditu bere etxeko lanak, nork bere formula du, baina iritzi truke horretatik ez gara pasatu. Denbora egongo da. Baina gauzarik okerrena litzateke prozesu bat martxan jartzea eta alderdi politikoak inprobisatzen ibiltzea. Hori gauza larria da, gertatzen baldin bada.
Arrisku hori ikusten duzu?
Uste dut alderdi nagusiek txukun eta ganoraz erantzungo dugula. Gero, hor izango dira komunikabideen papera eta PPren erasobide bortitza, mugarik gabekoa, edo biktimen gaia. Panorama astindu egingo da.
PP eta bere ingurua gaitasunarekin ikusten duzu abia daitekeen prozesua geldiarazteko?
Iraganean hartutako erabakien ondorioz aginte judizialean eta esparru polizial batzuetan tresneria bat badauka PPk oraindik. Sabotajea egiteko aukera badu. Alderdi sozialistak apustu berri bat egin behar badu, garbi eduki behar luke aginte judizialean PPko kide horien postuetan aldaketak egin behar dituela. Baina aldaketak ez datoz urte honen amaiera arte, eta alderdi sozialistak denbora irabazi beharra dauka. Azkenaldian nabarmena izan da Auzitegi Nazionaleko epaile superstar horiek zer aginte maila daukaten. BECekoa horixe izan da.
Zer azterketa egiten duzu BECeko ekitaldiaren debekuaren inguruan gertatutakoaz?
Ezker abertzaleak azken muturreraino eraman du: ea non dagoen langa, non dagoen muga. Alderdi sozialista zenbateraino den gai neurtu nahi izan du, eta PPren inguruko epaile horiek zer indar duten oraindik. Eta hori ikusita hartu du ezker abertzaleak hartu duen erabakia BECi dagokionez.
BECeko debekuaren ondoren emandako erantzun neurtuaz ari zara?
Buruarekin erantzun du, inteligentziarekin. Ezker abertzaleko askok ikusi dute antzeko debekuei erantzuteko modu bakarrak ez direla iraganean erabili dituztenak. Eta niretzat horrek garrantzia du. Abian jar daitekeen prozesuaren sendotasunaren alde urrats garrantzitsua da. Ezker abertzaleak martxan jarri behar duen bide politiko horren lehen pauso gisa bere kultura politikoan antzeko ekimenak bultzatzea oso garrantzitsua da.
Erantzun molde hori emateko beste alderdien babesa bilatu du eta lortu du, neurri batean. Baina EAJ falta zen BECeko atarian.
Eztabaida guztia legalizazioaz eta ilegalizazioaz izan zen, eta hori ez zen eztabaida. Ezker abertzalea azkeneko hiru urtean dago legez kanporatua. Arazoa zaharra da. BECeko ekitaldia beste ikuspuntu batetik neurtu behar da: abian jar daitekeen prozesu horren alde urrats bat egitea erantzun gisa. Zer gertatzen da? Batasunaren ekitaldia zen. Horri erantzutera guztiok joan behar dugu? Ni ez naiz Batasunekoa. Agian eman zitekeen beste erantzun mota bat. Beraiek hori aukeratu zuten, eta hortxe dago. Baina berriro esango dut: ekimenaren inguruan balio handia ematen diot ezker abertzaleak eman duen erantzunari. Horrek esan nahi du prozesua martxan dagoela.
Galeuzcat aliantzarena zenbateraino da apustu estrategikoa? Helburua «nazio askotariko estatua» eraikitzea eta bertan parte hartzea dela diozu adierazpen politikoan.
Galeuzcatek zer ibilbide posible duen aztertu behar da. Pauso batzuk eman behar dira. Estatuan hainbat nazio daudela esateaz gain, ea PSOE eta PP eztabaida horretara ekartzen ditugun. Nazio askotariko estatuaz ari garenean, zertaz ari gara? Estatuaren gune konstituziogile horretan ez gaudenez, nazioak errespetatzen dituen egitura politikoa lortu behar badugu, subjektu konstituziogile moduan onartu behar gaituzte. Bestela ez dago nazio askotariko estaturik. Bestela, menpekotasuna dago, dezentralizazio administratiboa.
Baina CiU eta BNG ez du ematen subjektu konstituziogile bihurtzeko apustu horretan daudenik.
Batzuetan bai, bestetan ez. Bere garaian Bartzelona adierazpenak izugarrizko balio eta potentzialitatea izan zuen.
