Eguraldiak kanpotik paseoan ibiltzeko era murrizten digunean, etxean gorde eta beste ibilaldi batzuk egiteko aukera izatea ere gustukoa dut. Holakoetan, gauzak batetik bestera mugitzearekin batera, liburuak, batez ere aspaldian utzitakoak hartu, zabaldu eta hainbestetan gozatutakoa berriz gozatzen saiatzen naiz. Egokitze horretan, Austral bilduma zaharreko Lorcaren “ Arimaren poemak” eta “ Romancero Gitano”rekin egin dut topo. Gustokoak ditut Lorcarenak, irudiek eguna argitu eta soinu irregularrek kulunkatu egiten naute. Eta errezitalaren zerrendatik, denboraren borobiltasunaz ohartarazi didan bat aukeratu dut;“marrazkilo abenturazale baten topaketak” dauka izena. Istorioa, etxetik irten eta lur barriak ezagutu nahi dituen marrazkilo batena da. Bidean, abestuz bizi izan diren igelen desengainua eta eurek ez dutenen sinismenean sinestaraztearen zurikeria ezagutu ondoren, bidea eta betikotasunaren misterioak hausnartuz, aurrera doa. Geroago, inurri batek beste inurriengandik pairatzen duen sofrimendua ikusten du; zergatik ote? Inbidia dio, besteek ikusi ez dituzten izarrak ikusteagatik. Eta marrazkiloak bideak amaierarik izango ote duen zalantza du, eta izarrek, buru gainean ditugun argiek, lagunduko dioten. Hobe ez pentsatzea dio “Bidexkako burguesak”, eta erabat nahasturik, paisaia begiratzen gelditzen da.
Ai ene! Zein gutxi aldatu diren gauzak Lorcaren berdeetatik! Zenbat diren bidetik osteratxo bat emon ondoren, eguzkitara egokitu eta begiak belarretatik haratago eraman barik, berenean jarraitu nahi duten marrazkiloak! Eta nahiz eta munduak erratuta daudela esan, zenbat ikusmen eta ahots barik, euren kantu zaharren onurak errepikatuz, denbora barriek eskatzen dituzten doinuak mespresatzen dituzten igel zaharrak; nik diodana egin behar da! lotsagabe ohiukatuz. Euskadik, gaurko sasoietara egokitutako kantuak behar ditu. Horregatik, geure marrazkiloak bidea hasi duen arren, animatu eta bidean topatzen direnetatik ikasi eta aurrera egin behar duela konbentzitu behar dugu. Eta inurriei esan; lurra utzi eta zuhaitzera ere igo behar dela noiz edo noiz izarrak eta zerumuga berriak deskubritu ahal izateko. Nortasuna lagun, Euskadiko marrazkiloa ez da bidexkako burgesa eta pixkanaka pixkana belarretatik irten eta haize freskoaren bila garamatza.
Hemen mugitu egiten gara, batez ere, ondo baino hobeto dakigulako ezinbestekoa dela mugitzea bizitzatik elkarbizitzara doan bidea segurtasunez ibiltzeko. Halere, badago arazorik; gure marrazkiloak berea eta berea ez den etxea daramatza aldean eta beste etxe horrek moteldu egiten gaitu. Joan zaigun astean, arimaren poeman gertatu bezala, batzuek ekar ditzaketen onurak eta besteek dituzten gabeziak entzuteko parada izan dugu; ezkerra eta eskuma, iruzurra eta garbitasuna, igelak eta inurriak, Espainia eta Espainia . Eta Estatuko beste nazioei? Entzungor, eta Inurri ausartaren proposamenei? Ezetz, eta aurrera egiteko akordioei? Ezetz, eta pakeari? ezetz. Kantu eta era zaharrak nagusi. Bitartean justizia bazterrak nahasten. Nola uler daiteke bide argia aukeratu dutenei dagoeneko estalita dagoen zulo ilunetan egotera derrigortzea? Ezin da. Zeren gizarteak urteetan eskatu duen bidea, bakezko bidea hain zuzen, aukeratzen denean, ulegaitza baita bide horretatik ostikoka ateratzea; gerta daitezkeen ekimen guztiak, onerako edo txarrerako, erabakiorrak direlako. Horregatik, bat egin behar dut, beti bezala, militante politikoek bere lana mehatxupean ez egitea aldarrikatzen dutenean. Ez da demokratikoa. Arrazoia dute! Halere ez litzateke txarra aldarrikapenetan, azken berrogei urteetan egoera berbera bizi izan dutenak gogoan izatea. Arrazoiari arrazoia emango liokete eta segurutik, marrazkiloaren oskola ere arinduko lukete.
