1997.go Apirilaren 7a
31.alea
SUMARIO
-
Abialdian. Askatasunaren
ibilaldia.
-
Hizkuntza Politika. Eusko Legebiltzarrean Josune Aristondoren agerraldia.
ABIALDIAN.
ASKATASUNAREN IBILALDIA
Martxaren antolatzaile eta bultzatzaileek diote:
"Duela 20 urteko uda partean Euskal Herria
osatzen duten herrialde guztiak zeharkatu zituen martxa jendetsu eta ilusioz
kementsu eta eder bat abian ibili zen. ABIALDIAN
izenez ezagutua izan zen. Herri
honek bere izena, bere geroa, bere izana erabakitzeko eskubidea eskuratu gabe
izanak bultzatu zuen martxa hura".
"Hain zuzen, gure izana, gure geroa oraindik ere
erabakitzerik ez izanagatik, aurten abian ipiniko dugu beste martxa berri bat.
Jendetsua izango den ala ez zure esku ere badago. llusioa eta kemenari
bide emateko eta nonbait itzalirik badago, martxa honekin haiek pizteko
baliagarri izango den ABIALDIAN martxa da idatzi honen bidez aurkeztu nahi
dizuguna. "ABIALDIAN.
ASKATASUNAREN IBILALDIA".
EAJren
jarrera
1.-EAJk ez du babesten ABIALDIAN -Askatasunaren ibilaldia- ekimena.
Ez dugu ez partehartuko ez bultzatuko ere.
2.-Agian, martxaren bultzatzaileak beharrezkoa ikusten dute aldiro aldiro
-kasu honetan 20 urte ta gero- geunden tokian gaudelaren irudia isladatzea,
gauzak aldatu bai, baino ez dugula aurrera egin alegia adierazi nahiean.
3.-Garaia da, gaur antolatzaile eta bultzatzaile diren horien talde politiko
eta sozialek, euskal gizartearen aurrean hogei urte hauetako balantzea eta
kontu-ematea egin dezaten. Are
gehiago, ze hain zuzen ere, talde horiek ez baiditugu guk bultzatu eta gauzatzen
ari garen nazio eraikuntzarako inongo ekimenetan ikusi.
4.-EAJk ez ditu onartuko beraien ekimena gauzatzeko luzatuko diren diru
eskaerak. Udal areto eta
instalazioen erabilpen eskaerei dagokionez, Udal bakoitzak edozein ekitaldi
antolatzen direnean erabiltzen dituen erizpideak aplika ditzala.
EUSKAL
HERRIA EN MARCHA
Los promotores de la Marcha dicen en su manifiesto de
presentación que:
"Hace veinte años la Marcha por la Libertad
extendió un impulso de esperanza por toda Euskal Herria.
Salíamos de un período oscuro y queríamos ver la luz.
Ese deseo de vivir en libertad congregó a gentes de muy diverso tipo y
aquella experiencia que vivimos fue digna de recordar.
Solidaridad por doquier y la esperanza encendida siempre por compañera.
Hoy, mediante esta iniciativa, queremos reemprender el mismo camino y aquí
estamos para lanzar esta invitación a los cuatro vientos."
"En estos veinte años han cambiado muchas cosas
pero todos los ciudadanos de Euskal Herria estamos de acuerdo en que nuestra
realidad actual no coincide con la ilusión que encendimos en nuestros anhelos.
Todavía faltan muchos pasos por dar.
Ha llegado el momento de hacer balance de estos 20 años.
Y que esta experiencia se convierta en base de la Euskal Herria del
futuro."
Posición del PNV
1.-El PNV no apoya la iniciativa de la Segunda Marcha de la Libertad.
Ni participaremos ni impulsaremos dicha Marcha.
2.-Es posible que quienes promueven dicha marcha necesiten cada cierto
tiempo, en este caso después de 20 años, transmitir la sensación de que
seguimos estando en el punto de partida.
3.-Es hora de que tal y como recogen en su Manifiesto de presentación, los
promotores, que pertenecen a grupos políticos y sociales a los que no hemos
visto precisamente en tareas de construcción nacional procedan a hacer el
balance y lo presenten a la sociedad vasca.
4.-A efectos de ayudas y subvenciones específicas nos negamos a las mismas
y ante la solicitud de uso de instalaciones municipales procédase a actuar
conforme a los criterios habituales en cada Ayuntamiento.
-
HIZKUNTZA POLITIKA -
Eusko
Legebiltzarrean Josune Aristondoren agerraldia
1.- EGUNGO
EGOERAREN ETA JOERA NAGUSIEN AZTERKETA
1.Hizkuntzaren transmisioari dagokionean,
amak eta aitak, biek, dakitenean, euskararen
transmisioean ia ez da galerarik antzematen gazteen artean, lparraldean salbu.
Gainera, galera hau asko gutxitu da gurasoetako batek bakarrik dakienean;
are gehiago, Euskal Autonomi Erkidegoan euskararen transmisioa geroz eta
handiagoa da.
2.Euskara biziki eta etengabe ari da berreskuratzen Euskal Autonomi
Elkartean, batez ere gazteen artean.
Adibidez, elebidunak %21 dira 35-64 urtekoen artean eta
%33 16-24 urte bitartean. Jadanik,
elebidunak, erdaldun elebakarrak baino gehiago dira adin talde gazteenetan.
Hala ere, zera adierazi nahiko nuke: euskara ikasi
duen inork ez du euskararik ahaztu. Euskararen
irabazi aelebitasunaren irabazia da eta ez dakar, nola ere gazteleraren
galerarik.
3.Euskara ikasi dutenak, galdu
dutenak baino gehiago dira.
4.Familian, gertuko komunitatean
eta zenbait eremu formaletan euskaldunek euskara gehiago erabiltzen dute erdara
baino. Azken bost urteotan
euskararen erabilera nabarmen hazi da seme-alabekin, lagunartean, lankideekin
eta erabilera-eremurik formalenetan.
Erabileran bereziki eragiten duten faktoreak honako
hauek dira:
* batetik, euskaldunen dentsitatea
etxean, lagunartean edo lanean, gune soziolinguistikoarekin batera.
* bestetik, hizkuntza-gaitasun
erlatiboa, hau da, euskaraz edo erdaraz aritzeko erraztasun handiagoa edo
txikiagoa izatea.
Ondorioak
1.Euskara
hezkuntza-sisteman sartzearen ondorioz batik bat, asko gehitu dira elebidunak.
Hazkunde hori lagunarteko euskararen erabileran antzematen hasia da
dagoeneko, gero eta handiagoa baita euskaldunen dentsitatea
lagunartean. Familian, aldiz,
hazkundea ez da antzematen oraindik elebidun gazteenen gurasoak erdaldunak
direlako oraindik.
2.Gaitasunari dagokionez, datozen hamar urteetan elebidun-kopuruak nabarmen
egingo du gora. Euskararen
erabilerak ere gora egingo du baina ez gaitasunaren heinean.
3.Euskal Autonomia erkidegoan euskararen galera inbertitu egin da eta
familia bidezko jarraipena hazten doa apurka apurka baina eten gabe. Hortaz, euskararen aldeko politikak euskara biziberritzea
ekarri du eta euskararen aldeko politikarik ezk beriz, etengabeko galera dakar,
iparraldeko datuetan nabaritzen den bezala.
Horrexegatik, oraindik orain euskararen aldeko
politika sustatzailea beharrezkoa da herritarren hizkuntza eskubideak bermatzen
joan gaitezen.
2.
EUSKARAREN ERABILERA NORMALTZEKO EGITARAU NAGUSIAK.
2. l. Euskararen estandarizazioa eta modernizazioa.
Aldaketa handia eragin dio estandarizazioak euskararen
egoerari eta beste hizkuntza askok oso denbora luzean egin izan duen bidea,
20-30 urtetan egin du euskarak. Euskaldien
erabilera ere gogoan hartu beharrean gaude:
- hizkuntzaren errealitatea eta jatortasuna, hortxe ere
baditugulako,aldebatetik,
- aniztasuna eta integrazioa gure ezaugarritzat hartu
nahi ditugulako, bestetik, eta, azkenik,
- etorkizuna irabazí ahal izateko gure hizkuntzaren
historia gogoan behar dugulako.
Estandarizazioaren esparru honetan, Euskaltzaindia
dugu gidari.Euskal Herriko herri aginteek bigarren hitzarmen markoa sinatua dute
Euskaltzaindiarekin, 1995. urtetik hasi eta 1999ra arteko iraupena izango duena.
Hitzarmen honetan parte hartzen duten herri aginteak honako hauek dira:
Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta hiru Foru Aldundiak.
2.2. Helduen euskalduntzea eta alfabetatzea
Jakina denez, bi euskaltegi sare ditugu, udal
euskaltegiak eta euskaltegi pribatuak; azken hauetan, euskaltegi homologatuak
eta ez homologatuak daude.
Udal euskaltegiak 41 dira eta ikastorduetan, sektore
osoaren herenera iristen dira: HABEren eta EUDELen arteko hitzarmena medio,
irakaslegoaren kostu guztiaren %76a jarriko du aurten HABEk horretarako
erabiliko dituen 1.260 miloekin.
Sektore osoaren beste zati handi bat (%25a) BERTAN
euskaltegi homologatu pribatuen federazioak du.
AEK da hirugarren talde handia eta honek ere
sektorearen beste heren bat hartzen du eskolordutan.
Helduen euskalduntze eta alfabetatzeari dagokionez, bi
helburu naqusirekin ari gara lanean legealdi honetan:
1.Kalitatea hobetu nahi dugu
2.Euskaltegien mapa egin
Herri Administrazioetako plana
Administrazio desberdinetan euskararen erabilera
arian-arian zabalduz joan dadin neurriak hartzen diren bakoitzean, herritarren
hizkuntza eskubideak bermatzen urratsak ematen dira.
Administrazio euskaldunek qeure sistema propioa eraiki dugu. Hortaz, sasoi bateko egoera gatazkatsua alde batera utzi dugu
eta sistema segurua eskuratu dugu, tokian-tokiko egoera soziolinguistikoa
kontutan hartu eta erakundeen autonomian oinarrituz, helburu progresiboak
proposatuz.
Gaur egun 7.000 langiletik gora ditugu euskaraz eta
gaztelaniaz lan egin eta zerbitzua emateko gai direnak.
Plangintzaldi honetan, badago helburu bat guretzat
berebiziko garrantzia duena, eta hauxe da: gazteriarekin
harreman zuzena eta ohikoa duten administrazio-atalek ele bietan jardun beharko
dute edozein eratako administrazioan.
Aipagarria da zerbitzu publikoak kontratatzerakoan
hizkuntza irizpideak ezarriko dituela Administrazioak lehenengoz, horrela alor
pribatuan euskararen erabilera eraginez.
Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administrazioa
udaletxeek ezezik beste erakunde batzuek ere osatzen dute.
Hezkuntza, Ertzaintza eta
Osakidetza ere ez ditugu aipatu oraindik, aparteko plana baitagokie.
Hezkuntzan gaur egun irakaskuntza publikoan dauden
irakasleen %53ak bigarren perfila egiaztatua du eta %9ak lehena.
Ertzaintzaren
normalizazio plana abuzturako egongo da
prestaturik eta Osakidetzaren kasuan lehen urratsak ematen hasiak gara hiru
hilabeteren buruan prest izango dugu gure proposamena.
Justizia
administrazioarena dugu oraintsu gure erakundeen
eskuetara igaro den alorra. Eta,
Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren ekimenari esker batzordea osatu berri
da hemendik aurrerako lana zehazteko.
ETORKIZUNERAKO ERRONKA
NAGUSIAK:
1.Familia bidezko euskararen
jarraipena sustatzea.
2. Kantitateari ez ezik kalitateari
ere arreta jarriz, euskaldunberrien hizkuntza
gaitasuna sendotu eta
hobetzea.
3. Erakunde publiko eta
pribatuen hizkuntza-jokabideak belaunaldi berrien beharrizanetara egokitzeko
baldintzak jartzen joatea.
4.Herri Aginteen
subentzio politikan eta zerbitzuen kontratazioetan hizkuntza irizpideak ezartzen
joatea.
5.Hizkuntza
normalizaziorako baliabideen
banaketa berraztertzea,
estrategikoki garrantzikoenak diran projektuen bideragarritasuna bermatu ahal
izateko.
