Berria

Duela bi aste hartu du Iñigo Urkulluk (Alonsotegi, 1961) EAJko EBBko lehendakari kargua. Gainerako alderdi politikoetako buruzagi nagusiekin biltzeko hitzorduak jartzen hasi berri da. Hurbilenekoekin hasteko asmoa du. ETAren agiriaren berri izaterako hartu du BERRIA, Sabin Etxeko bulegoan.

Ze lehentasun jarri diozu zure eginkizunari, EBBko lehendakari moduan?

Lau ardatz proposatu ditut. Bakegintza alorreko gure parte-hartzea da bata, erronkatzat hartu dut berriro bakegintzaren bidea jorratu ahal izatea. Beste erronka bat erabakitzeko eskubidearen alorrean dagoen guztia da. Hirugarrena, giza eraikuntza erronka moduan. Laugarren zutabea etxe barrura begirakoa da: gure sendotasunean jardutea. Beharbada, azken lau urte hauetan ez dugu eman sendotasunaren behar besteko irudirik eta hori berreskuratzeko lan egin behar dugu. Horretan itxaropena, ilusioa eta konfiantza daukat.

Lehen bi ardatzei dagokienez, zein da EAJren apustu zehatza?

Apustua esaldi batean laburbiltzen dut bakegintza eta normalizazio politikoaren erronka: pertsonen borondatean oinarritutako nazio eraikuntza, non pertsonek gizon-emakume askeak izan behar duten. Batetik, bakearekiko eta horretarako giza eskubide guztiekiko errespetua. Bestetik, erabakitzeko eskubidearekiko edo, beste deitura bat jarriz, autodeterminazio eskubidearekiko. Hor badago lehendakariak aurkeztutako ekimenaren atzean alderdia bera murgildu ahal izateko konpromisoa, gauden momentuan ere politikak bidea izan behar duelako.

Zertan datza, alderdiaren ikuspegitik, Ibarretxe lehendakariak planteatu duen erronka?

Alderdi gisa, txosten politiko bat onartu dugu gure bosgarren batzar honetan, eta txosten politiko hori da lehendakariak aurkeztutako ekimenaren aterkia, aterpea edo babeslekua. Azken batean, txosten politikoan hasi ginelako lanean lehendakariak bere ekimena iragarri baino lehenago. Guk nahiko genuke, batetik, indar politikoen arteko akordioa, eta, bestetik, erakundeen arteko akordioa, euskal erakundeen zein estatuko erakundeen artekoa. Dena dela, ez dugu onartzen eta ez dugu aintzakotzat hartzen inposaketaren bitartez beto eskubiderik, ez ETAri, ez eta Estatuari ere. Horrelakorik gertatuko balitz, argi diogu eskertu egingo genukeela gizarteak berak bidea emango baligu, gizartearen borondatea gauzatu ahal izan dezagun.

Ze edukiren ingurukoa nahi duzue akordioa? Erabakitzeko eskubidearen inguruan edo eskubide historikoei buruz...?

Argi dago hemen gatazka politikoa nondik datorren. Data bat jarri beharko bagenio argi esango genuke foruak ezabatu zirenetik datorrela. Beste galdera izango litzateke nola eta noiz ipini diezaiokegun bukaera. Gaur egun, izango litzateke foru horien berrezarpena onartu egingo zenean, edo --gaur egun beste hitz batzuetan esanda--, erabakitze eskubidea ez bakarrik aitortu baizik eta gauzatzeko ahalmena daukagunean. Gure ustez, gatazka politikoan arazo larri bat dago: subjektuaren aitortza. Hori beharrezkoa da eta aitortzarekin batera erabakitzeko eskubidearen aitortza ere, eta gauzatu ahal izatea. Hori, gure ustez, gauzatu egin daiteke egungo Konstituzioak bere xedapen gehigarrian aitortzen duen eskubide historikoen eguneratzearen bitartez. Badago hainbat teoria eta guk uste dugu badagoela bideren bat. PP eta PSOE Konstituzioa gora eta Konstituzioa behera ibiltzen direnez, guk esaten diegu, eta lehendakariak ere, badagoela biderik horretan, Konstituzioan bertan ere, interpretazio zuzen bat egin nahi izanez gero, gatazka politikoari amaiera eman beharreko borondatea erakutsi nahi izanez gero.

Zer-nolako jarrera atzeman duzue Zapateroren aldetik?

Rodriguez Zapatero bera eta, oro har, alderdi sozialista, ari dira jokatzen beti epe laburrera, PPri begira, eta ahalik eta etekinik gehien atera nahian. Gure ustez, epe laburrak ez dio bermerik ematen gatazka politikoa gainditu beharreko borondateari. Espero dugu hauteskunde orokorrak igarotzea, eta ea gero borondatea dagoen. Hemendik eta hauteskunde orokorrak bitartean ezer aurreikustea ariketa antzua izango litzateke, alderdi sozialista epe laburrera ari delako jokatzen.

Hauteskundeen emaitzek garrantzia izango dute akordioaren aukera horretan? Zapaterok, hauteskundeak irabazten baditu, gobernatzeko behar duen laguntzaren araberakoa izan daiteke?

Ikusteke dago. Hauteskunde hauen ondoren PP irabazle izango balitz ez dugu uste epe laburrean behintzat inolako itxaropenik izan beharko genukeenik. Alderdi sozialistaren aldetik, bere etxe barruan dauka arazoa. Ikusi besterik ez dago ze pertsona jartzen ari den Kongresuko presidentetzarako. Beste arazoa estatu ereduarekin dauka. Benetan herrien nortasuna errespetatuko duen eredu bat da edo ez? Ematen du horretan PP bezain zentralista edo uniformista dela. Ikusi beharko litzateke emaitzen arabera zein den alderdi sozialistaren jokaera.

Azkenaldian entzuten ari da, martxoko hauteskundeei begira, batez ere EA eta Aralarreko buruzagi batzuen ahotan, indarrak metatzeko une aproposa izan daitekeela. Aukera hori aztertuta dauka EAJk?

Ez. Horretarako izan daitezkeen hautesle zerrenda bateratu edo koalizioaz eskumenak dutenak dira EBB bera eta, kasuan, Aberri Batzarra, EBBk hartutako erabakia berretsi edo ez egiteko. Baina hori oraindik ez dago aztertuta. Aztertzeko dago. EAJk sakon egingo du azterketa: zergatik, zertarako, norekin, zeren arabera... Hauteskunde orokor batzuek izan behar dute erreferendum bat izango balitz bezala? Egitasmo berdinak dauzkagu alderdi politiko guztiek? Zertarako? Horrek zenbat irauten du? Ze isla du horrek herriarengan? Nola? Polarizazioaren inguruan indar metaketa bada formularik arrakastatsuena? Baliteke kontrakoa izatea, polarizazioa gordina bada PP eta PSOEren artean, eta indar metaketaren bitartez eman nahi den irudiak etekinik ez izatea. Norekin? Orain arte guk, EAJk, inoiz elkarrekin batera joateko planteamendua egin dugunean EArekin izan da. Oso bitxia da EAtik ezetza jaso izana urtebete eta erdi eskas, eta orain elkarrekin etorri nahi izatea, baina ez gurekin bakarrik, beste batzuekin ere.

Ez zaitut ikusten oso aldeko...

Ez, ez. Gauza hau ez da hain erreza publikoki planteatzeko. Hori islatu nahi dut. Ez dut esan ez aldekoa naizenik, ez kontrakoa naizenik. Hauteskunde orokor batzuk dira, horiek sakon aztertu behar dira eta jakin egin behar da gogoetak atal ezberdinak dituela.

Beraz, ezin da esan baztertuta dagoenik...

Ez dago aztertuta, eta ez dago baztertuta.

Demagun martxoko hauteskundeen ondoren ez dagoela akordiorik Espainiako Gobernuarekin. Orduan martxan jarriko zenukete kontsulta?

Bai, baina horretarako Eusko Legebiltzarraren baimena behar dugu. Akordiorik ez balego lehendakariaren konpromisoa da datorren urteko ekainean Legebiltzarrari eskatzea galdeketa egiteko baimena, baina horretarako botoak behar ditugu eta hori ikusteko dago. Ez dago batere argi zer gertatuko den hemendik ekaina bitartean. Legebiltzarrean zer gertatuko den ere ez dago batere argi.

Ibarretxeren bide orri horretan, Eusko Legebiltzarraren baimena izanda, kontsultaren ideiarekin aurrera egitea aurreikusten da, nahiz eta Espainiako Gobernuaren baimena ez izan?

Bai, eta urriaren 25rako jarri zuen data.

Hori posible ikusten duzu?

Bai. Azken batean, betiko kontua da, borondatea politikoak dira. Gainera, galdeketa legezkoa edo zilegi ote den, horretan katramilatu egiten gara, zurrunbilo horretan sartzen gara. Eta galdeketa ez da erreferendum bat. Erreferendumaren data ez da 2008ko urriaren 25a. Hori galdeketa bat egiteko da, hortik beste bide bat dator eta bide horren amaieran, 2010ean, kasua balitz, erreferendum bat, eta horrek juridikoki balioa izango luke. Galdeketa ez da beharrezkoa legala izatea ala ez izatea.

Galdeketa horri ikusten diozu gaitasuna konponbidearen atea irekitzeko?

Mamuak uxatu ahal izango bagenitu, gerta daiteke galdeketaren parte hartzaileak izatea alderdi batekoak zein bestekoak.

Duela zenbait hilabete, konponbideari begira, hiruki baten hiru erpinen arteko akordioa funtsezkoa izango zela aipatzen zen. Gaur egun ere, ezker abertzalea beharrezkoa da akordio horretarako?

Normalizazio politikorako bai, eta jakina normalizazio politikoak lagundu diezaioke, indarkeria eza giro batean, bakea ahalik eta azkarren lortzeari. Bai alderdi sozialistari eta baita ezker erradikala den abertzale mundu horri behin baino gehiagotan esan diegu hemen indar politiko guztiek izan beharko genukeela. Lehenengo lanak batzuen artean denon artean baino egitea errazagoa izaten da, baina izan behar du isla gero gainerako indar politikoengan ere.

Espainiako Gobernua buru-belarri dago sartuta bide polizialean, eta ETAk su-etena amaitu eta borroka armatuari lotu zaio berriro. Aterabiderik?

EBBko presidente hautatu nindutenean egin nuen diskurtsoan esan nuen: ETAk bere azkenetik hasi beharko luke, eta Gobernuak bere hasieratik hasi beharko luke. Ez da itxaropenerako momentua, ikusten ari garenaren azterketa egin behar badugu. Zoritxarrez, ETAk su-etenaren haustura iragarri zuenean baino ia urtebete bat lehenago zuen hartuta erabakia. Guretzat oso adierazgarria izan zen ETAk 2006ko abuztuaren 17an argitaratutako agiria, oso kezkagarria izan zen. Hala eta guztiz ere, EAJk konpromisoa hartu zuen elkarrizketa prozesu batean aritzeko, baina gero etorri zen etorri zena. Txarrena da ETAk su-etena haustearekin ez zuela zapuztu egin bakarrik bakegintza prozesua. Batasunak berak, ezker abertzaleak berak, bere ibilbide politikoa egiteko ahalmena ere bai. Bestetik, argi gelditu da Gobernuak eta Estatuko botereek nolako konpromisoa duten normalizazio politikoarekin eta bakegintzarekin. Bai ezker abertzaleak bai alderdi sozialistak oinarri gabeko ilusioetan aritu ziren bake prozesuan.

Ze iritzi duzu maiatzean Europako tokiren batean ezker abertzalearen eta Espainiako Gobernuaren artean izan zen azken saioari buruz?

Guk beti txalotu izan dugu gobernu batek nahi duenarekin hitz egitea, erakunde armatu bat bada ere. Demokrazian gobernu guztiek egin dute, PPk ere egin du. Beharrezkoa da. Ondo planteatu behar da zertarako hitz egin, zer ordezkatzen duten hitz egiten dutenek. Ematen du hor ez dagoela behar besteko solaskidetzarik. Gure ustez, oinarririk gabeko ilusioetan murgildu dira batzuk eta besteak, lehen esan dudan moduan. Guk Batasunarekin eta alderdi sozialistarekin azkenengo urteetan izandako binakako elkarrizketetan susmatu eta jakin egin dugunak ez du izan loturarik gero hiruren artean izandako elkarrizketa saio horrekin, eta ez du izan jarraipen logikorik ETA eta Gobernuaren artean izan omen diren elkarrizketen artean. Ez dakigu benetan prozesu bat egon ote den ere.

Ze itxaropen dago, ikusita irailaz geroztik 160 atxilotu izan direla, 100 preso gehiago dagoela, tartean Batasuneko mahaikide eta 18/98 auziko auzipetu gehienak...

Hainbat diskurtso daude argitu beharrekoak. Guri, EAJri, leporatu egiten zaigu errudun garela. Gaur bertan [ostegunean] jasan izan ditugu Bizkaiko herri batean, Balmasedan, gure zinegotzien eta PSE-EEko zinegotzien aurkako argazkiekin batera orri batzuk, azpimarratuta 'hauek dira 18/98ren errudunak'. Adibidez, gaur batzoki batzuen aurka margoak bota dituzte. Ez dugu onartzen inondik inora errurik leporatzea protagonismorik izan ez dugun ezertan. Hainbat gauza gertatu dira. Atxilotuak egon dira, baina erailketak ere bai, bide politiko bat zapuztu egin da, eta, bestetik ere, salatu egiten dugu alderdi sozialistaren aldetik epe laburrera jokatu nahi horretan, badirudi orain hartu duen bidea dela alderdi popularraren dinamika berean murgiltzea. Ez da batere uztargarria Kongresuan berriro defendatzea indarkeriaren amaiera elkarrizketatuaren apustua egitea, eta aldi berean elkarrizketa horretan parte izan beharko liratekeenen aurka jotzea, bai politikoki bai juridikoki, zubi guztiak apurtuz. Ez da josi egin daitekeen diskurtsoa, edo bata edo bestea.

EAJri errua botatzeko joera salatu duzu. Horren atzean ez al dago batzuek oso lotuta ikusten dituztela EAJ eta alderdi sozialista, adibidez, aurrekontuak hitzartzen dituztelako han eta hemen?

Horiek dira ezker abertzaleko hainbat bozeramailek historian zehar egindako planteamenduak, norbere lotsak edo erruak estaltzeko eginak. Duela bi urte, estatuko aurrekontuetan akordiora iritsi ginenean, orduan izan zen Batasunaren aldetik esan zela EAJ negozioaren alderdia dela. Holakoak entzutera ohituak gaude. Diskurtso horiek etxe barrukoak asetzeko besterik ez dira. Iraingarriak eta mingarriak dira. Kezkagarria da diskurtso horiek zer elikatzen duten gero kale borrokaren inguruan edo zer elikatu egiten duten beste ekintza batzuen aurrean. Guk, EAJ bezala, ez batzuekin ez besteekin, ez daukagu inongo akordiorik. Aurrekontu baten inguruan akordio batera iristea eguneroko bizitzan gauzak konpondu egin ahal izateko planteamenduak egitea da.

Beldur zara Capbretongo hilketen ondoren hilketa gehiago etortzeaz?

Diskurtsoak batzuetan testuinguru batean ez dira antzuak izaten. Aste honetan bertan ere entzun dugu hau guda estrategia bat dela eta horrek erantzuna izango duela. Horiek ez dira alferrik esaten. Ez dakit loturarik dagoen ala ez. Baina momentuz dago dagoena: ETAk su-etena hautsi duela eta horrek suposatzen du txarrenerako prest egon behar dugula.

EAE-ANV eta EHAKren legez kanporatzea iragartzen ari dira. Horren kontra agertu da EAJ. Euskal gizartearen gehiengoa ez dago ados horrekin. Hori guztia gelditzeko modua ikusten duzu?

Gelditzeko modu bat izan zen, ez genuena jorratu ezker abertzaleak ez zuelako nahi izan: Alderdien Legea onartu zenean hiruko bezala planteatu genuen Eusko Legebiltzarrean Auzitegi Konstituzionalean helegite bat aurkeztea.

Helegite hori aurkeztu zen geroago eta Auzitegi Konstituzionalak atzera bota zuen. Antza, alferrik izango zen.

Ez dakit. Bere momentuan, beroaldian planteatuta, eta legebiltzar batek, ez indar politiko batek edo parte den batek, planteatutako helegite bat, hori beste kontu bat da. Ez dugu txantxarik egiten horrekin. Orain gelditzerik badago? Azken batean, agintean dagoen gobernuaren borondatea izan beharko litzateke. Zer aldatu da, adibidez, iazko abenduaren 30ean izan ziren bi hildako horien ostetik ANV legez kanporatzeko prozesu batean jartzeko? Ez da ezer aldatu. Beste bi hildako egon dira, baina ANV legala baldin bazen ere udal eta foru hauteskundeetara aurkeztu ahal izateko, zergatik orain ez? Hor dago borondate politiko bat. Geldiarazteko modua? Borondate politikoaren arabera