EUROPAR PARLAMENTUKO ESTATURIK GABEKO NAZIOEN TALDEARTEKOAREN ADIERAZPENA SANTIAGO DE COMPOSTELAN

Estaturik gabeko Nazioen Taldeartekoa

Europar Parlamentuko Estaturik gabeko nazioen Taldearteko Santiago de Compostelan bildu da, Europar kontzepzioaren sorrera historikoan hiri sinbolikoa den honetan, Nizan burututako Gobernuarteko Biltzarrean izandako itunen aldaketaren ondoren eta Ekialde eta Mediterraneoko Estatu berrietaranzko hedatzea dela-eta Europar Batasunak izango duen egituraren egoera aztertzeko. Biltzen den une honetan, XXI mendearen hasieran, Europar Batasuna historikoki integrazio maila handiago baterantz eta elkarren artean banatutako subiranotasun egoera baterantz garatzen ari da, eta hau estatuz gaindiko erakundeei subiranotasuna ematen ari zaien prozesu baten barruan. Prozesu honekin batera, beste batzuk ematen dira modu paraleloan, Batasuneko Estatu kideetako barne errealitate nazionalen onarpen politiko eta instituzionala, bai eta lurralde izaeran oinarrituriko estatu azpiko entitate politikoetaranzko deszentralizazioa, hain zuzen. Prozesu honek, beraien eskumen politiko eta legegintzazkoen onarpena eta Europako Batasunaren baitan autogobernu nazionalean aurrera egiteko eskubidea eskatzen duten nazioentzat ikuspegi berriak irekitzen ditu.

Eskozia, Gales, Flandes, Valle de Aosta, Katalunia, Euskadi, Galiza, Andaluzia eta Kanariar Irletako diputatuek osatzen duten Estaturik gabeko nazioen Taldeartekoak ondoko helburuak ditu: Europako nazio, kultura eta hizkuntza aniztasunaren defentsa eta onarpen politikoa, politika komunitarioak gauzatzen direnean autonomia eta subsidiarietate printzipioak erabiltzea, lurraldeen arteko oreka politika eta gizarte kohesioa bultzatzea Batasunean, eta, Estaturik gabeko nazioek eta Estatu kideetako barne entitate politiko autonomoek Europar Batasuneko erakundeetan partehartze politikoa izan dezaten sustatzea.

Taldearteko honetako diputatuak, nazionalismo demokratiko, unibertsalista eta zibikoan eta giza eskubideen defentsan oinarritutako alderdi politikoetako kide dira. Subiranotasuna eta nazio bakoitzaren autogobernua lortze bidean indar politiko bakoitzak dituen modu eta helburu instituzionalak errespetatzen dituzte. Taldearteko honetan bildutako alderdiek erabat arbuiatzen dute indarkeria lorpen politikoak erdiesteko modu gisa. Taldearteko honetako kideek uste dute Europar Batasuna, gure alderdiek ordezkatzen duten nazionalismo zibikoa onartzeko baliozko gune politikoa dela potentzialki, hiritarren Europaren eta herrien aurrerapenarekin bateragarria eta zenbait Estaturen espantsionismo zentralizatzaile eta uniformatzailearen aurkakoa, Europako historia osatzen duten zorigaiztoko gerrak sortu dituen jarrera honen aurkakoa, hain zuzen.

Taldearteko honek, Europa politiko bat eraikitzeko prozesuarekin bat datorren elkarren artean banatutako subiranotasun printzipioa defendatzen du, eta kide diren Estatuei eskatzen die printzipio hau esplizituki onar dezatela, bai Europar Batasunari transferitutako eskumenei dagokienez bai eta egungo nazioen eta autogobernu maila handia duten entitate politikoen eskumen politiko eta legegintzazkoei dagokienez.

Nazioak Europa politikoan

Europar Batasuna bidegurutze berri baten aurrean aurkitzen da eta bere nortasun propioa jokoan dago. Erronka bikoitza dauka, alde batetik beraren erakunde espezifikoei, Parlamentuari eta Europako Batzordeari, izaera politiko osoa onartu behar baitie, batasun ekonomiko eta monetarioa eta seguritate, militar eta judizial zutabeak zuzenean ordezkatzaile diren erakundeetatik demokratikoko orekatu eta kontrolatzeko, eta bestetik, hauek egokitu egin behar baititu Erdialdeko, Ekialdeko eta Mediterraneoko Estatu berrien integrazioa ahalbidetzeko, honela hedapenak ez dezan ekar Europar Komunitatea eratu zuten helburu politikoak eta, gizarte eta lurralde kohesiorako helburuak alboratzea. Zentzu honetan, gatazka baten aurrean aurkitzen gara, alde batetik egungo gobernuarteko Europar Batasuna mantentzearen aldekoak daude, bildutako Estatu kideetako gobernuek erabakiak kontrol demokratikori gabe eta batzutan isilpean hartuz, eta bestetik, Europar Batasun politikoa behar beharrezkoa dela zinez uste dutenak, non erakundeek zuzenean herrien eta hiritarren borondate demokratikoan izango luketen beraien jatorria. Gaur arte, hiritarrek aukeratutako Parlamentuak ez du herri-subiranotasunaren adierazle gisa osotasunik lortu, izan ere, Estatuetako Gobernuek Kontseiluaren bidez baitauzkate botere ejekutiboa eta Komunitateko legegintza botere nagusia, Europar Batzordearen egitekoa murriztuz. Honela, Batasunaren egituratze politiko eta ekonomikorako prozesuan egindako aurrerapenak, atzerakada bat dakar kontrol demokratikoan eta Estatu edo nazio esparruan historikoki lortutako eskubide politiko, ekonomiko eta sozialen bermean. Egoera honen aurrean, izaera politikoa duen Europar Batasun batean, lehentasun maila batera pasatuko lirateke alde batetik herriek eta hiritarrek zuzenean aukeratutako Parlamentu bat, konstituzio batean zehaztuta Batasunaren eskumen propioetan legegintza eskumena eta subiranotasuna edukiko lituzkeelarik, eta beste alde batetik Europako Batzordea, Parlamentuak berak aukeratuta zilegitasuna lortuko lukeelarik. Europar Batasunaren izaera politiko eta demokratikoa Konstituzio batek bermatuko luke eta bertan zehaztuta geldituko lirateke europar erakundeen eta Estatu zein nazioen eskumenak, bai eta lurralde entitate politiko ezberdinenak ere.

Bide honetan, Santiago de Compostelan bilduta, Taldearteko honetako organizazio politiko eta diputatuek ondoko jarrera politikoak agertu nahi dituzte:

• Nazioen autogobernua eta kanpo ordezkaritza aldarrikatzen dituzte, bai eta eskumen politiko eta legegintzazkoak dituzten Estatuen barneko entitate guztienak ere, beraien proposamen eta interesak Europar Batasunean defendatzeko beharrezkoa den botere politikoa eskatuz. Zentzu honetan, nazioen partehartze zuzena Europar Batasuneko erakundeetan guztiz arrazoizkoa eta legezkoa da, eta beharrezkoa da hori ahalbidetuko duten erakunde-mekanismoak ezartzea. Eragin zehatz hori izateko, nazioek eta lurralde entitate politikoek Kontseiluko bileretan egon behar dute. Hein berean Kontseiluaren bileren aurretik Estatu Kideetako Ordezkari iraunkorren Batzordeak (COREPER) burutzen dituen bileretan egoteak ere posible izan behar du. Nazioen presentzia aktiboak baliagarria izan behar du Europar batasunaren eraikuntza nazio errealitate berrietara egokitzeko eta koordinatzeko, hauek Europar Komunitatearen erakunde egituraketa ezarri zenetik oso ezberdinak baitira gaur egun.
• Subsidiaritate printzipioaren aplikazioari beraien babes osoa ematen diote, Europako hiritarrengandik hurbilen den maila politikoan erabakiak hartzeko oinarrizko tresna baita. Gai publikoen zuzendaritza zuzen eta eraginkorra lortzeko, garrantzitsua da administrazioa herri eta hiritarrengandik hurbil kokatzea. Edozein kasutan, Taldearteko honetako diputatuak, Estatu kideen eta Batasuneko erakundeen arteko harremanetan soilik eragina duen eta Estatu kideetako barne entitateen partehartzea Estatuen erabakiaren menpean jartzen duen subsidiarietate printzipioaren interpretazioaren aurkakoak dira. Subsidiarietatearen esanahiak, hiritarrengandik mailarik hurbilenean gai politiko garrantzitsu eta erabakiorren gauzatzea adierazi behar du, bai eta Europar Batasuneko herrialde eta nazio guztientzako partehartze efektibo bati bide ematea ere erakunde komunitarioetan.
• Europako hizkuntza aniztasuna defendatzen dute. Europar Batasunak hizkuntza ofizialen onarpena sendotu eta indartu behar du nazioetan, eta hizkuntza gutxituen aberastasuna sustatu Batasunean. Onarpen maila handiago bat, Estatu kideen baitan onartuta dauden hizkuntza ezberdinak Estatuen hizkuntza ofizialen maila berean onartzea izango litzateke. Hizkuntza horien onarpenak, berauek gordetzen eta elementu bereizgarri hori duten nazioak sendotu eta egituratzen lagunduko luke.
• Fondo Estrukturalen lurralde orekarako eta gizarte kohesiorako tresnek iraun dezatela eskatzen dute, baita enplegurako europar politika bat aplikatzea eta herrialde europar guztietako ekoizpen sektoreen defentsa, bereziki Europako herritarren ezarpen tradizional bat diren horiena, nekazaritza eta arrantzarena esate baterako.
• Beraien Estatu eta nazioetan eta mundu osoan Giza Eskubideak sendotzeko lanean jarduteko konpromisoa hartzen dute. Giza Eskubideen aurkako edozein erasoren salaketa, eraso horiek eragotzi eta etorkizunean gerta ez daitezen aurrehartzera zuzendua, Estrasburgoko Giza Eskubideen Europako Auzitegiarekin eta Hagako Nazioarteko Justizi Auzitegiarekin lankidetzan, Estaturik gabeko nazioen Taldeartekoaren lehentasunetariko bat da.
• Nazio bakoitzari ordezkaritza egokia ziurtatuko dioten hauteskunde-barruti europarrak ezartzea eskatzen dute. Europako hauteskunde mapa aldatu egin beharko litzateke nazioen lurralde egiturara egokitzeko, bai benetako Estatu-nazioak badira, bai autogobernu politiko eta legegintzazkoa duten nazio-lurraldeak badira ere. Estatu berrietara egingo den hedapena Europar Parlamentuko eserleku kopuruan islada dadila esijitzen dute, Batasuneko nazio eta lurralde ezberdinek egun duten ordezkaritzan hori jasan behar izan ez dezaten.
• Europar Batasuna benetako demokrazian eraldatzeko dagoen beharra defendatzen dute, bereziki Estatu berrietara egingo den hedapenaren ikuspuntutik begiratuta, eta Europar Konstituzioa helburu izango duen prozesu bati hasiera ematea eskatzen dute, printzipio eratzaileak, eta Batasunaren eta Estatuen, nazioen eta legegintza ahalmen propioa duten beste entitate politikoen arteko eskumen banaketa ezarriz.

Nizan erabaki eta 2004. urterako aurrikusten den itunen aldaketaren ikuspegian, Estaturik gabeko nazioen Taldeartekoak printzipio eta jarrera politiko hauek defendatuko ditu, proposamenak eginez eta Parlamentuaren eta Europako gizartearen aurrean alternatibak aurkeztuz, Europar Batasun politiko eta sozialaren aldeko eta, nazio eta kultura aniztasunaren Europaren aldeko mugimendu demokratikoarekin batera.